Gromada (gmina) Iwaniwska (ukr. Іванівська) w Obwodzie Tarnopolskim to jedna z 75 ukraińskich połączonych gromad biorących udział w programie DOBRE. Początki współpracy FRDL z tą liczącą 4,5 tys. mieszkańców gminą sięgają 2016 roku, kiedy po przygotowaniu diagnozy uwarunkowań rozwoju lokalnego, eksperci Fundacji pomogli władzom gromady wypracować strategię rozwoju, w oparciu o Partycypacyjny Model Planowania Strategicznego FRDL.

Ważnym etapem prac zespołu pracującego nad strategią było zdefiniowanie potencjału rozwojowego gromady. Za jeden z niewykorzystanych atutów i najistotniejszych potencjałów Iwaniwskiej uznano system stawów, który jednak od lat osiemdziesiątych XX w. stopniowo tracił swoje znaczenie społeczne i gospodarcze. Stawy przestały pełnić pierwotne funkcje i ulegały wieloaspektowej degradacji, także przyrodniczej. Ich znaczenie zostało docenione w Strategii Rozwoju Gromady na lata 2017–2025 i potraktowane jako realny, istniejący potencjał lokalny o znaczeniu strategicznym.

Ostatecznie w dokumencie strategii zapisano szereg przedsięwzięć związanych z ponownym zagospodarowaniem i wykorzystaniem stawów. Wśród najważniejszych projektów przewidzianych do realizacji znalazły się:
1) Lokalizacja (inwentaryzacja) i odtworzenie stawów do hodowli i sprzedaży ryb.
2) Oczyszczenie stawów komunalnych znajdujących się na terytorium gromady.
3) Renowacja stawów do hodowli ryb.
4) Zarybienie stawów i powołanie stowarzyszenia rybaków do opieki nad nimi.

Zaplanowano także działania z zakresu ochrony środowiska, w tym poprawiające świadomość ekologiczną mieszkańców.

W efekcie realizacji planów zapisanych w strategii oczyszczonych zostało 7 stawów o łącznej powierzchni 60 ha. Usunięto trzciny, powodujące zarastanie stawów i utrudnienia w hodowli. Na jednym stawie zbudowano tamę. Pięć stawów zarybiono odpowiednimi gatunkami ryb. W 2019 r. ze stawów wyłowiono pierwszą partię ryb.

Równocześnie oczyszczono i zagospodarowano tereny otaczające zbiorniki wodne – przy 4 stawach utworzono zielone obszary przybrzeżne, które pełnią funkcje rekreacyjne i integracyjne. Posadzono drzewa i krzewy. Zainstalowano infrastrukturę rekreacyjną: obiekty małej architektury (ławki, stoły), sprzęt rekreacyjno-sportowy, oświetlenie (przy 2 stawach) i pojemniki do zbiórki śmieci. Przygotowane i wydzielone zostały miejsca do rekreacyjnego łowienia ryb. W trosce o czystą wodę podjęto działania przeciwdziałające eutrofizacji stawów, powodowanej dopływem odpadów z działalności rolniczej, a także ścieków i detergentów. Co istotne, dzięki aktywnemu udziałowi społeczności lokalnej udało się zebrać 11 tysięcy hrywien, które przeznaczono na zwiększenie narybku.

W przyszłości otoczenie stawów będzie przestrzenią spędzania wolnego czasu, podczas gdy same stawy będą służyły komercyjnemu wykorzystywaniu (gospodarczy połów ryb). Kontynuowane będą również działania na rzecz promocji środowiska naturalnego, opracowany zostanie też system kar za nieprzestrzeganie zasad i nieekologiczne zachowania.

Bardzo ważnym aspektem realizacji zadań związanych z ponownym zagospodarowaniem stawów jest zwiększenie aktywności i integracja miejscowych rybaków i wędkarzy, którzy zorganizowali się jako grupa i wykonują prace niezbędne dla rewitalizacji stawów. Angażują się także w ochronę środowiska.

Doświadczenia z realizacji przedsięwzięcia pokazuje, jak aktywność społeczna może zostać pobudzona poprzez stosunkowo proste działania, jeśli dane przedsięwzięcie trafia w realne zainteresowania zawodowe i pozazawodowe poszczególnych grup mieszkańców oraz daje nadzieję na poprawę życia społeczności lokalnej, także w wymiarze finansowym.

Opis niniejszej historii został przygotowany przez ekspertów FRDL: Grzegorza Dziarskiego i Ihora Kaspruka, którzy wspierali Iwaniwską Gromadę w wypracowaniu strategii rozwoju i monitorują jej realizację. Działania FRDL w ukraińskich gromadach są prowadzone w ramach programu „DOBRE”.

Program USAID „Decentralization Offering Better Results” (DOBRE) to wieloletni program, realizowany przez międzynarodową organizację Global Communities i finansowany przez Amerykańską Agencję ds. Rozwoju Międzynarodowego (USAID). Jego celem jest wsparcie i wzmocnienie zarządzania na poziomie lokalnym, stworzenie lepszych warunków rozwoju dla nowych ukraińskich jednostek terytorialnych, zwiększenie zaangażowania obywateli w podejmowanie decyzji oraz zapewnienie przejrzystości i rozliczalności administracji publicznej. Program realizuje międzynarodowe konsorcjum, w skład którego wchodzą następujące organizacje: Global Communities (lider projektu), Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej (FRDL), Ukraine Crisis Media Center (UCMC), SocialBoost, Małopolska Szkoła Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie (MSAP/UEK) oraz National Democratic Institute (NDI).

Pierwotnie program USAID DOBRE był realizowany w 7 obwodach: dniepropietrowskim, iwanofrankowskim, charkowskim, chersońskim, kirowohradzkim, mikołajowskim oraz tarnopolskim. W czerwcu 2020 r. wsparcie zostało rozszerzone na kolejne trzy obwody: zaporoski, czerniowiecki oraz czernichowski.

Więcej informacji o projekcie na stronie programu DOBRE: https://frdl.org.pl/projekty/decentralization-offering-better-results-and-efficiency-dobre